ZINTUIGACTIVERING EN SNOEZELEN
Onze zintuigen spelen een belangrijke rol bij het ervaren van onszelf en de wereld om ons heen. We staan daar niet zo bij stil, omdat ons verstand, maar ook onze normen en waarden, het volledig benutten van de mogelijkheden en ervaringen van onze zintuigen, in de weg staan. Bijvoorbeeld; door te willen weten welke vogelgeluiden je kunt onderscheiden, kun je voorbijgaan aan het natuurgevoel en hoor je niet hoe mooi iets klinkt.
Zintuigactivering word eigenlijk in alle fasen van de dementie toegepast. Soms heel onbewust. Wanneer iemand verbale en cognitieve functie steeds minder worden en zelfs verdwijnen, dan spreken we van snoezelen.
Welke benadering je ook kiest voor welke bewoner, de keuze word gebaseerd op basis van professionaliteit. En dat word het wanneer je het kunt verantwoorden, waarom doe je wat je doet, en voor wie en met welk doel zet je iets in? Het moet ook passen in het zorgplan en je moet het kunnen overdragen.
Zintuigactivering/snoezelen gebruik je in de praktijk vaak naast andere benaderingen zoals R.O. of Validation. Je kiest een benadering, omdat die de beste mogelijkheden biedt op dat moment.
Zintuigstimulering/activering moet vooral betekenis gevend zijn en als zinvol ervaren worden. Daarom spreken we dan in begin fasen van de dementie over zintuigactivering, omdat je activiteiten dan meer gericht zijn op een appél doen op de nog bestaande zintuigen.
Bij snoezelen gaat het dan meer om contact proberen te krijgen met behulp van zintuigelijke prikkels omdat andere contactmogelijkheden er niet meer zijn.
Men kwam erachter dat wanneer zintuigen te weinig prikkels krijgen, hierdoor juist erge onrust of apathie kan ontstaan. Mensen met dementie kunnen in een stille kamer of op bed (in een stille slaapkamer) juist heel onrustig worden. Er is ontdekt dat wanneer je dus op die momenten een zintuig gaat activeren, dat wel weer rust kan geven. Denk aan een muziekje aan zetten in de huiskamer of op bed. Rustige bewegende lichtprojectors op de muur of plafond, rustige beelden op DVD en ga zo maar door.
Wanneer je zelf kookt binnen een groepswoning, en je de mensen betrekt met het klaarmaken van het eten, maak je ook gebruik van zintuigen. Je kunt ze bijvoorbeeld laten ruiken aan de groente, laten voelen, en wanneer het eten staat de pruttelen komen er geuren vrij, waar bij mensen met dementie allerlei herinneringen op komen.
Je spreekt bij zintuigactivering/snoezelen nadrukkelijk de zintuigen gehoor, gezicht, reuk, smaak en huid aan. De huid is het grootste en belangrijkste orgaan van ons lichaam, door deze in combinatie te gebruiken met andere zintuigen, maak je de activiteit alleen maar intenser.
Als we contact zoeken met iemand dan doen we dat in eerste instantie verbaal, we vinden het heel normaal dat om anderen te begrijpen via woorden. Als verbaal contact bijna niet meer mogelijk is, als woorden geen ingang meer bieden dan merk je dat het contact veranderd. Dan moeten je je gaan richten op andere mogelijkheden, we zullen moeten communiceren zonder woorden.
We kunnen een ander heel veel vertellen via non-verbale signalen. Door mimiek, houding en intonatie, maar ook door de tijd die je voor iemand neemt. Maar om die non -verbale signalen op te pikken is het nodig dat de ander je ziet, hoort en zich bewust is van je aanraking. Hoe meer mensen met dementie gedesoriënteerd worden, merk je dat ze, omdat ze minder zien en horen, intensiever aangeraakt moeten worden om tot een “bewustzijn” te komen. Het lichaamsbewustzijn neemt af.
Hieruit kun je dan constateren dat communiceren steeds moeilijker word. Naast verbale en non-verbale mogelijkheden is er nog een derde mogelijkheid, communiceren op energieniveau.
Daar zijn veel verschillende technieken van , een belangrijke ingang voor het leggen van contact is “warmte”, “aanraken”, “knuffelen”.
Samengevat; communiceren via onze handen.
Aan reacties van mensen met dementie merk je dat ze het fijn vinden om vastgehouden, door het haar gestreken of geknuffeld te worden.
Je kunt op heel veel verschillende manieren zintuigen stimuleren/activeren. Wij maken bijvoorbeeld gebruik van een robot-kat, een sjaal of kussen gemaakt van allerlei verschillende soorten stof, ballonnen, bewegende beelden op de muur, geuren en muziek. Maar ook lekker insmeren met body lotion is al zintuigstimulering/ snoezelen. Het is vaak dat we er zo onbewust mee bezig zijn. Juist bewust wording van wat je doet, en waar je mee bezig bent, geeft een intense beleving voor zowel de medewerker als de bewoner.
© Mariët de Landmeter