VERBALE VAARDIGHEDEN OM CONTACT TE MAKEN (MET MENSEN DIE DEMENTIE HEBBEN)
Er zijn empathische verbale vaardigheden die je kunt leren en die je kunt gebruiken in het maken van contact. Dit zijn ook een aantal vaardigheden die gebruikt worden bij de Validation benadering. Deze vaardigheden zijn niet alleen voor mensen met dementie, maar kunnen bijvoorbeeld ook toegepast worden bij mensen die een somatische aandoening hebben.
In eerdere blogs ging het over het BENOEMEN VAN GEVOELENS en EXPLORERENDE VRAGEN STELLEN, HERHALEN EN SAMENVATTEN, MEERDUIDIGHEID. Dan nu een andere verbale vaardigheid die ingezet kan worden in het maken van belevingsgericht contact. Het prothetisch aanreiken van woorden en feiten en GEBRUIK MAKEN VAN HERINNERINGEN.
Wanneer iemand dementie krijgt gaan ze na verloop van tijd steeds meer woorden en feiten missen. Hoe verder de dementie vordert hoe meer woorden en feiten ze vergeten. Prothetisch aanreiken van woorden en feiten is, dat je helpt om net zo lang woorden en feiten aan te reiken, totdat je bij het juiste “laatje” aankomt waarin een stukje verhaal of geschiedenis zit.
In het woord prothetisch zit het woord prothese, verlengstuk. Hun geheugen hapert en jij bent dan eigenlijk een geheugen prothese. Door het aanreiken van woorden en feiten kun je herinneringen naar boven halen waar ze zelf niet meer op komen. Een mooi voorbeeld is dat je vanuit de levensgeschiedenis weet dat iemand 5 kinderen heeft. Mensen met dementie kunnen dit vergeten, in een gesprek zeg je dan u heeft 5 kinderen, hoe heten ze ook alweer? Jij begint namen te noemen, Piet en Kees, Mientje……Wanneer je dat doet dan heb je grote kans dat ze het “rijtje” met namen wél af kunnen maken. Jij hebt eerst wat woorden/namen en feiten aangereikt, en zo een “laatje” opengedaan waaruit ze nu zelf de resterende informatie halen. Dat is anders dan wanneer je vraagt hoeveel kinderen heeft u? En vervolgens, hoe heetten ze? Op die vragen weten ze vaak geen antwoord maar door prothetisch aanreiken komen er wel antwoorden.
Of bijvoorbeeld een quizvraag luidt: wat doe je aan als het koud is aan je handen? Er zit alleen een duim in.
Die vraag is voor de meeste niet te beantwoorden. Wanneer je dan bijvoorbeeld zegt, het is winter en het is heel koud, wat hebben we dan op ons hoofd? Een muts, dat weet ze!
Enne wat heb je dan aan je handen? Nou wanten natuurlijk!
Dan geeft je eigenlijk een soort aanwijzingen, “cues” om zo tot een herinnering te komen. Ze hebben dan zelf het gevoel het nog te weten en dat vinden de meesten fijn. Het spreekt vanzelf dat hoe verder de dementie vordert hoe minder goed dit werkt.
Er zijn nog verschillende communicatieve vaardigheden die ingezet kunnen worden maar de meest belangrijke heb ik in deze verschillende blogs wel genoemd.
Een belangrijke wil ik nog noemen en dat is het GEBRUIK MAKEN VAN HERINNERINGEN.
Hierbij kun je foto’s en plaatjes gebruiken of bewegende beelden uit hun jeugd en jonge jaren. Je kunt feiten halen uit een levensgeschiedenis of opvragen bij mantelzorg/ familie. Het is vaak mooi om vanuit herinneringen contacten te leggen in het heden. Zelfs met een muziekstuk wat herkend wordt kan er heel mooi contact ontstaan. Vooral als een gesprek voeren niet meer zo goed lukt is het heel mooi om samen via foto’s en beelden (al dan niet bewegend) en/of muziek herinneringen terug te halen. Eigenlijk spreek je dan verschillende zintuigen aan die je prikkelt. Het kunnen hele mooie contactmomenten opleveren. Zelfs door gebruik te maken van geuren en tastzin kunnen er herinneringen bovenkomen.
Dit is mijn laatste blog over communicatieve vaardigheden die ingezet kunnen worden bij mensen die dementie hebben. . Ik hoop dat ze bijdragen aan het goed belevingsgericht contact maken.
© Mariët de Landmeter